پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

 

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

 
بی خودی-بی دلیل-بی جهت

چار نعل-به سرعت-به تاخت

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

آهوی خاور(آفتاب)

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

پر بدک-خیلی بد

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

دسته-ساعت دوازده

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی
آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

خدا به رد-در پناه خدا

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

 

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)
روغن زرد-روغن حیوانی

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن
راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

چشم گود شدن-لاغر شدن

 

چاچول باز-حقه باز-شیاد

بچه افتادن-سقط شدن جنین

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

تَخم-مهمل تَخم

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد
دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

انگشت کردن-انگشت رساندن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن
خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

خداپسندانه-مورد پسند خدا
پُکیدن-ترکیدن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

اتصالی کردن-در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

جا ماندن-فراموش شدن

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

ترید- تلیت
آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

خبر چین-سخن چین-جاسوس

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن
خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی
حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب
روکاری-کار روی بنا یا چیزی

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

 

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

اصحاب منقل-اهل گفت‌وگو و سخن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

رده-حرف زشت یا نامربوط

جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

به کارخوردن-بدرد خوردن-کارآمد بودن

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)
بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر
رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن
دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن
دست و رو شسته-بی شرم-وقیح
بی مخ-بی عقل-شجاع
تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی
چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

چرک و خون-چرک آلوده به خون

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری
تره بار-میوه ها و سبزی ها

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

 
خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن
خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان
آشنا روشنا(دوست آشنا)
دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

حق گرفتن-نگا. حق بردن

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)
خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

چوق-چوب-تومان

 
تو دوزی-دوختن از درون

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

 

 
آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

تخم چهارشنبه-حرم زاده-ناسزایی برای بچه های شریر

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

کسی را اذیت و آزار کردن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)
داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

 

 

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

 

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده
جلبی-حقه بازی-فاحشگی

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

رو نشان دادن-چهره نمایاندن
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

 

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

 

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

بنا-قرار

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند
به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

جسته دوزی-نوعی دوختن

 
رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

پیشی-گربه در زبان کودکان

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

خشخاشی-نان خشخاش زده

به هم زدن-قطع رابطه کردن

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

چنگ انداختن-چنگ زدن

 
بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

آلکلی-معتاد به الکل

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)
دول-آلت مردی به زبان کودکان

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

درشت-حرف زشت-دشنام

از خجالت آب شدن(بسیار شرمنده شدن)
زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

خِفت-نوعی گره

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن
حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

چله نشینی-خانه نشینی

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

زردنبو-زردمبو

تو دوزی-دوختن از درون

 

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

چوب سیگار-نی سیگار
پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)
بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان
آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

 

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

 

 

حق شناس-سپاس گزار

 

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

 

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

چَکی-وزن نکرده-یک جا
آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

 

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

بی جا-نامناسب-بی مورد

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

پِشک-نرمی و پرده های بینی

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن
چلو چو انداز-شایعه پخش کن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی
از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
از تو چه پنهان-راستش را بخواهی
جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن
دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

پا سست کردن-آهسته کردن-از سرعت خود کاستن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن
دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

بی اشتها-بی میل به غذا

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

 
چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

 

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

بد شیر-متقلب-بد جنس
جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

دال-خمیده-کج

دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد
پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

بارانداز-جای پیاده کردن بار

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

 

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

 

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها
 

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

آهوی خاور(آفتاب)

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
رخصت خواستن-اجازه خواستن

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

جامه شور-رختشوی

 

چرت بردن کسی را-غالب شدن حالت خواب بر کسی
از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

بی جا-نامناسب-بی مورد

بَر و بیابان-دشت و صحرا
آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)
تب و تاب-سوز و گداز

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

 

خوش منظره-خوش نما-زیبا

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

دبه-ظرف-کوزه

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

 

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

ذِله شدن-ذله آمدن

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

اهل دود-سیگاری

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

حاملگی-آبستنی
پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

 

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

 
حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

دست اول-نو و تازه