خرناس-نگا. خُرخُر

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

حتم داشتن یق-ین داشتن

پیشت-آوازی برای راندن گربه

بار انداختن-توقف و اقامت کردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

چرمی-از جنس چرم

اُمُل-عقب‌افتاده-قدیمی
 

 

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن
بد گل-زشت-بد ترکیب
حلال وار-به صورت حلال

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر
بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

در بردن-بیرون بردن-گذراندن
به درک- به جهنم

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر
پِق-صدای خنده ی ناگهانی
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

 

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

البرز(بلندقامت، دلیر)

خنکای صبح-سحرگاه

خیط کردن-نگا. خیت کردن

 
 

 

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

پس افتاده-بچه ی کسی

آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

چوب سیگار-نی سیگار

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

جای سفت-وضعیت سخت

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن
از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

 

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

پاشیر-گودال پای شیر آب

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن
دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

 
خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی
جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن
پیش بینی کردن کار یا شخصی

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

پیش پیش-جلو جلو
دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن
بند کردن-محکم کردن

چوب بندی-داربست
چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته
از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
خونسرد-آرام-بی خیال

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

بقچه بندی-ران چاق

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

به سر دویدن- با سر رفتن

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

زندگی سگی-زندگی سخت و جان فرسا

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

حرف بی ربط-سخن نامربوط
تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

دُنگی-دانگی

خر کردن کسی-کسی را با چاپلوسی فریفتن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

دقه-دقیقه
رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

د ِ-زود باش!

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

باد گلو زدن-آروغ زدن

ارباب حجت(اهل منطق)

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

 

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

ازدست‌رفته(عاشق)

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود
الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

دور و بر-اطراف-پیرامون
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

خپله-چاق و کوتاه قد

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

چنار امام زاده صالح-متلک بد

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن
آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن
چرکمرده-نگا. چرکمُرد

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

پشم علیشاه-درویش بی قدر

خودی-آشنا

به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن
آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

 

خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن
 

 

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند
راسته بازار-بازار راست و مستقیم

تراشیده شدن-لاغر شدن

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

زبیل-آشغال-زباله

بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده
بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب
جمع کردن-گرد آوردن
آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن
دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

بُل-چیز مفت-موقع مناسب-بهانه

ختم شدن-پایان گرفتن

جاده کوبی-راه صاف کردن

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

تَخم-مهمل تَخم

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

 

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

جگرکی-جگر فروش

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

 
داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

 
به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه
جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی
خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

 

به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

زار-نا به سامان-خراب-بد

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن
روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

 

آجر شدن نان-از بین رفتن درآمد

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

 

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

با دست و پا-آدم زرنگ

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

آبِ سیاه(نیمه کوری)

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

بند-ریسمان-طناب-رشته

دقه-دقیقه

خاکه زغال-ریزه ی زغال

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

تند نویسی-سریع نویسی

اختر شمردن-شب‌بیداری

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

پاچین-دامن زنانه
دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

درز گرفته-کوتاه کرده

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

 

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

افسارگسیخته(سرکش)

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

بخار-توانایی-شایستگی

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

چُس افاده-افاده ی بی جا

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

چراغانی کردن-جشن گرفتن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

پشمالو-دارای موهای بسیار

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

پا به سال گذاشتن-بزرگ شدن

خرده فرمایش-فرمانی که از فرمانده ی نالایق و کوچک تر صادر شود-دستور بی جا

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

آدم ثانی(حضرت نوح)
اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن
پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد
چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

تک و توک-به ندرت-کمی

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

 

 

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

آه در بساط نداشتن(سخت بی‌چیز بودن، بیچاره و بینوا بودن)

آکِله-جذام-زن سلیطه

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

چینی-در یک رده قرار دادن آجرهای دیوار

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

تب خال-جوشی که از شدت تب دور لب پدید آید

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

باهاس-باید-بایست

 

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)
از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی
بی ریش-ناجوانمرد-نامرد
چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

چل مرد-مرد کوتاه قد

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

بالینی-کلینیکی

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم
خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

 

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

بِر و بِر نگاه کردن-خیره نگریستن

بی در رو-بن بست

ارزانی(بخشیدن، دادن)

 

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن
پیچ خوردن-در خلاف جهت-حرکت کردن-پیچانده شدن استخوان

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

بَر و رو-قد و قامت-چهره

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

تردستی-مهارت-شعبده بازی

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز
حلال وار-به صورت حلال

روان کردن-از بر کردن

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن
 

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

خش و خش-نگا. خش خش

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن
پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری
استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)
دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

از بی‌کاری مگس پراندن(بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن)

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

 
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

 

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

 

 
بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن
تخت پایی-صاف بودن کف پا
رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب
 

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

 
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

خایه-بیضه-جرات

 

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

زاق-چشم زاغ چشم

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

 

چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

 
جملگی-تمامن-سراسر

دستِ راست-سمت راست

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک