دست و پا کردن-فراهم آوردن
رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

چَخ چَخ-عیش و عشرت

بازار کوفه- بازار شام
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

اُق زدن-بالا آوردن

 

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

پینه-وصله-پوست سخت شده

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

 

جَری کردن-رو. دادن-گستاخ کردن
تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

چلک بازی-بازی الک دولک

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

 

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

پامال شدن-از بین رفتن

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

چسی درکن-آدم پر مدعا

چشم انداختن-نگاه کردن
بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع
پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن
از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)
به درد بخور-مفید-چیز یا کسی که سودمند باشد
پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

دست و پا-توانایی-عُرضه

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن

 

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)
دیوار کوب-پرده یا فرشی که برای زینت به دیوار می آویزند

جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

دهن بسته-حیوان
آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

 

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

 

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

آه در بساط نداشتن(سخت بی‌چیز بودن، بیچاره و بینوا بودن)

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

ژوری-هیئت داوران

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

حبه کردن-دانه دانه کردن

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن
خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

چِککی-فوری-به سرعت
از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

دله کردن-کسی را به دلگی عادت دادن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن
چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب
الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

 

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

 

 

چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

دَدَر-بیرون-کوچه

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن
آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن
خر گردن-گردن کلفت-بی عار
از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد

 

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

 
خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

 
خاور زمین-قاره ی آسیا

 

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)
زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

خانه یکی-صمیمی و یکدل

 

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

تخم چشم-مردمک چشم

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری
بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده
پا سوخت-پا بد-بد شانس

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

خون به پا کردن-دعوا و آشوب راه انداختن-سر و صدا و جنجال کردن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

بی بو و بی خاصیت-کسی که سود و زیانی ندارد
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

 

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن
چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

جز زدن-ناله و زاری کردن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

جُربزه-قدرت-توانایی

چار چشم-کسی مه عینک می زند

جَلَب-حقه باز-موذی-تقلبی-زن نا به کار

دری وری-سخن بی سر و ته-چرند و پرند

تشریف داشتن-حضور داشتن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

خاکه-خرده ی هر چیزی

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن
چماق-چوبدست-گرز
خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

در چاه افتادن-فریب خوردن

 

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

جمع و جور-منظم و مرتب

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

افسارگسیخته-سرکش

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است
دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

حاجی ارزانی-گران فروش

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن
حیوونکی-نگا حیوانکی

اشک کوه-یاقوت-لعل

 

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

چوق-چوب-تومان

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

 

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

 

انداختنی-جنس نامرغوب

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

راحت باش-خطابی به سربازان به هنگام آموزش نظامی برای اندکی استراحت

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن
جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه
دلچرک-ناخوشایند-دارای اکراه

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

 

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

اهل و نا اهل(کس و ناکس، نجیب و نانجیب)

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
تِلِک و پِلِک-رخت و وسائل ناچیز خانه
آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده
بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت
چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه
خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

باد گرفتن-مغرور شدن

چُل کلید-جام درویشان

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

دزد و حیز-نادرست و مکار

تپلی-گرد و چاق

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

زیر تشکی-رشوه

احدالناس-کسی-فردی
از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

آب آتش زده(اشک)
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

چله-چاق-چرب و چیلی

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

 

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

 

دو دوزه بازی-دو رویی-کلک زنی

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

 

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

بدلی-تقلبی-جنس بد

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

تپه گذاشتن-بول کردن

 
چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند
تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

خِر کسی را چسبیدن-گریبان کسی را گرفتن و چیزی از او طلب کردن

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

زمخت-درشت-ناهنجار

تاب بازی-بازی کردن با تاب
الابختکی-اتفاقی-تصادفی

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

ادب شدن-فهمیدن-با تنبیه عاقل شدن-تجربه آموختن-آدم شدن

پیش کردن گربه-راندن گربه
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

 

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه
خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن
خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

 

راحت کردن-کشتن

چشم شور-آن که چشم زخم زند
چُغُل-سخن چین

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن
تار-از محلی راندن

 

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

آدم دیرجوش-کسی که به سختی با دیگران انس می‌گیرد

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

تند نویسی-سریع نویسی

چهره کردن-نگا. چهره شدن

 

 

داد و هوار-داد و فریاد

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

اسم شب-کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

 
چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن
تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن

 

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)

جز و ولز-نگا. جز و وز

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

 

 

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته
بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

حَب-قرص

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

چوروک خوردن-چین برداشتن

ادا اصول-ادا اطوار

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

بقچه بندی-ران چاق

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن
تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

 
زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن
خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن
 

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

پیسی-بد رفتاری-آزار

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود