زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

زاچ-زائو

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

تاریخچه-تاریخ مختصر

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

خال به خال-خال خال

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

 

 

درق دروق-درق درق
پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

خفه خون-خفقان

دلمه شدن-بسته شدن
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

بُل-چیز مفت-موقع مناسب-بهانه

از قماش چیزی (کسی) بودن(از جنس چیزی بودن، از تیپ کسی بودن)
پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

رج کردن-رج بستن
چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

 

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

 

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

جفتک زن-لگد زن

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد
خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

آتش بی‌باد(ظلم، می)

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

احتیاطی(نجس، ناپاک)

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

دخالت کردن-در آمدن در کاری

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

 

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

پشمالو-دارای موهای بسیار

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن
داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس
جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

 
از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر
زیر لبی-زیر زبانی

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

 

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

 

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود
از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

جلز و ولز-سوز و گداز

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

آبِ سیاه(نیمه کوری)

جاهل-جوان-نادان

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی
 

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری
الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب
دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

پا به فرار گذاشتن-گریختن

جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)
 

 

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن
زوزه کشیدن-آواز برآوردن

حمامی-گرمابه دار

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن
در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

رده-حرف زشت یا نامربوط

 

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن
 

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

چشم خوردن-نظر خوردن
خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن

تپل مپل-چاق و چله

 

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

بپا-مواظب باش-متوجه باش

چُل کلید-جام درویشان

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

تردستی-مهارت-شعبده بازی

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)
ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

 
چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

ژوری-هیئت داوران

زار-کوتاه شده ی زایر

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

 

رودرواسی-رودربایستی

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

 

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب
ته بر کردن-از ته بریدن

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

داربست-چوبی چند که معماران روی آن ایستاده و کار می کنند-چوب بست-داربند

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

اشک تمساح-گریه ی دروغین

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام
رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن

خوش منظره-خوش نما-زیبا

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

جِر-اوقات تلخی-لج

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم
دست نماز-وضو

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

 

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

خیره-بی شرم-پر رو

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن
دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

 

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن
دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن
چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن
 

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

الفرار(گریز، بگریز !)

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

حبه ی انگور-دانه ی انگور

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد
جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است
خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

 

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است
بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند
جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

 

 

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

 

 

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

تخت و تبار-خوب و رو به راه

خدا به رد-در پناه خدا

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی
 

ارزانی-بخشیدن-دادن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن
روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن
آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن
جان جانی-صمیمی-یکدل

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

دور و دراز-فراخ و وسیع

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

 

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

بند آمدن-متوقف شدن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

 

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو
چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی
بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

چرکوندی-لکه دار کثیف

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

 

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

چرکمُرد-پر چرک و کثیف
دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

 

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن

 

دوری-ظرف غذاخوری پهن

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

 

 

 

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام
زیاده روی-افراط-اسراف

اختر شمردن(شب‌بیداری)

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود
دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر
دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی
دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

 

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

 

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

آشنا روشنا-دوست آشنا

خواهر خوانده-دوست صمیمی

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند
حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)
چندر-رگ و ریشه ی گوشت
پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

دلچسب-دلپذیر-مقبول

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)
بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار
از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

 

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

 
بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی
آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

خارشک-مردم آزار-سادیست

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن