به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

رو انداختن-تقاضا و خواهش کردن

البرز-بلندقامت-دلیر

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

بی پرده-رک و صریح-آشکار

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن
چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو
دان-دانه-چینه

 

ار زبان کسی(از قول کسی)

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم
خواری و زاری-پریشان حالی

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

تَخم-مهمل تَخم

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد
تخته پوست انداختن-زمانی دراز نزد کسی ماندن-کنگر خوردن و لنگر انداختن

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن
زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند
آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن
درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

 

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن
پول و پله-پول

دومندش-دوم از آن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

خیکی-آدم چاق و فربه

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

چشم گود شدن-لاغر شدن
پت و پاره-ژنده-فرسوده

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن
دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

ادرار کوچک-شاش

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

بر ملا شدن-آشکار گشتن

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

 
 

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود
روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند
اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب
بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات
دُنگی-دانگی

خوب-کافی-بسیار

این سفر-این بار

آدم-نوکر

بار و بنه-وسایل سفر

تنوری-پخته شده در تنور

ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی
تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

 
دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری
پاکاری-شغل پاکار
چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن
بقچه بندی-ران چاق

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

دل-معده

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

رنگ شدن-گول خوردن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

آب نخوردن(درنگ نکردن)

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

پابوسی-زیارت

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن
تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن
باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت
باریک اندام-لاغر و ظریف

بَهمان-فلان
حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن
 

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

پا نوشت-زیر نویس-آن چه که در پایین صفحه می نویسند

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن
 

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

چیز خور-مسموم شده
رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

زند و زا کردن-زاییدن-زاد و ولد کردن

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی
دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن

اتر خان رشتی(آدم پرافاده)

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

چاخان پاخان-دروغ

پر روده-پرچانه-روده دراز

آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

دزدیده-دزدکی

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
 

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

 

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

آتشِ بسته(طلا)

تاریک خانه-اتاق تاریک برای ظهور و چاپ فیلم
چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

راست و ریس-موانع و معایب

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

بازرسی-بررسی و کنترل

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا
خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

چپری آمدن-زود آمدن

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

حرف پوچ-سخن بی معنی

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

تلکه بند شدن- تلکه کردن

پیشاب-ادرار

 

دَم نقد-آماده-حاضر

چشم و همچشمی-رقابت

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

خانه یکی-صمیمی و یکدل

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

چاله میدان-نگا. چاله خرکشی

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

احتیاطی(نجس، ناپاک)

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

 
پر رودگی-پر گویی-پر حرفی

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

خیط کردن-نگا. خیت کردن

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن
آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
 

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

 

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

 

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

تخته زدن-پنبه زدن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

 

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

دنده کج-کج خلق-یکدنده
زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

به هم زدن-قطع رابطه کردن

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

خوش مشرب-خوش معاشرت-اهل گفت و گو

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

تحصیل کرده-درس خوانده

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

آبِ سیاه(نیمه کوری)

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

تند نویسی-سریع نویسی

پشت سر هم-پیاپی متوالی

حیوانی-نگا. حیوانکی

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

ابوقراضه(ابوطیاره)

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

زبر-خشن-غیر لطیف

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

 

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

 

پُرتابل-قابل حمل

بپا-مواظب باش-متوجه باش

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

 

درآمد-عایدی

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

رو شور-سفیداب
بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

تُف به دهن-حیرت زده

خرجی-پول لازم برای گذران روز

 
ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

 

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

دانشگاهی-کسی که در دانشگاه کار می کند-اعضای هیات علمی

 

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

 

بادپا-تند رو-تیز تک

آهوی خاور-آفتاب

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

 

جسته دوزی-نوعی دوختن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

از تیپ کسی بودن

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

چنار تجریش-متلک بد

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

زار-نا به سامان-خراب-بد

تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

چُر-ادرار

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

خوب-کافی-بسیار

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار
چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته
چس فیل-ذرت بو داده-نقل پیرزن

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

 

بیا بیا- برو برو

 

ارزانی(بخشیدن، دادن)