مفهوم مواد مخدر

1: مفهوم لغوي مواد مخدر^[1]

مواد مخدر در لغت يعني آنچه كه توليد رخوت و سستي اعصاب كند^[2] و مخدرات يعني داروهايي كه باعث سستي و بي حسي مي‌شود^[3] و مواد مخدر به داروهايي كه استعمال آنها سبب بي حسي و بي حالي و تخدير عمومي مي‌گردد(مثل كوكائين، هروئين و غيره) اطلاق مي‌شود.

در لغت نامه دهخدا  در تعريف مواد مخدر آمده است: ادويه‌اي كه بي خوابي و سستي اندام(آرد) چيزهايي كه اعضاي آدمي را بي حركت و سست مي‌كند^[4].

مواد مخدر داراي گروههاي متعدد و مصنوعي هستند و هر گروه و حتي هر يك از اين مواد داراي خصوصيات و بالتبع داراي تعاريف جداگانه‌اي مي‌باشند. لذا ارائه تعريف واحد كه تمامي مواد مخدر را در بر بگيرد كاري دشوار و البته غير عقلاني است. از اين رو تمامي قوانين، آئين نامه‌ها و همچنين معاهدات بين المللي مربوط به مواد مخدر نيز براي اين مواد، به طور كلي تعريف واحدي ارائه نكرده و به توضيح جداگانه هر يك از مواد پرداخته‌اند. بعضي از نويسندگان از ديدگاه علوم مختلف، تعاريف مختلفي نيز براي مواد مخدر ارائه كرده‌اند كه در اينجا به همين تعاريف بسنده میکنیم.

2: مفهوم اصطلاحي مواد مخدر

از نظر اصطلاحي مواد مخدر به كليه مواد طبيعي و شيميايي گفته مي‌شود كه اعتياد آور باشد، بعضي از اين مواد تحريك كننده نبوده بلكه ممكن است ايجاد تحرك و توهم نمايد . به طور كلي مواد مخدر به موادي اطلاق مي‌شود كه مصرف آنها در انسان حالتي غير عادي ايجاد نمايد اين حالات كه عموماً لذت بخش هستند به صورت موقت و كاذب به وجود مي‌آيد.

بروز همين حالات و كيف و لذت پس از اولين مصرف، كه در بعضي مواد فقط به علت كنجكاوي به آن مبادرت مي‌شود، باعث تداوم مصرف و اعتياد مي‌گردد.^[5]

از نظر دارويي و به عبارت بهتر از نظر علم پزشكي هر ماده‌اي كه با تاثير روي سيستم مركزي اعصاب قادر به ايجاد تغييرات جسماني، رفتاري و رواني در انسان باشد، مخدر است. از نظر علم روانشناسي هر ماده‌اي كه انسان پس از مصرف نسبت به آن وابستگي اعم از رواني يا جسماني پيدا كند مواد مخدر است.

از نظر جامعه شناسي هر ماده‌اي كه پس از مصرف آن چنان تغييراتي در انساني ايجاد كند از نظر اجتماعي اين تغييرات قابل قبول يا پذيرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسيت يا واكنشي نشان دهد مخدر است.

از نظر سياسي هر دارويي كه پس از مصرف، طرز فكر مصرف كنندگان را به نحوي تغيير دهد كه نسبت به مسايل سياسي كشورشان بي تفاوت يا باعث جهان بيني متضاد گردند مخدر است و در نهايت تعريف مواد مخدر بر اساس بي تفاوتي و تحمل دارويي عبارت است از هر دارويي كه مصرف آن باعث بي تفاوتي يا مصونيت انسان نسبت به آن دارو گردد يا به عبارت ديگر تحمل دارويي ايجاد نمايد آن دارو مخدر است.^[6]

1. Narcotics
2. محمد معين، فرهنگ فارسي، جلد سوم، ص 3941
3. حسن عميد، همان، ص 934
4. دهخدا، لغت نامه، جلد 44، ص 644.
5. علي اصغر، قربان حسيني، همان، ص 29.
6. محمدحسن، شهيدي، همان، ص 20.

لينک جزييات بيشتر و دانلود اين پايان نامه:

علل گرایش جوانان و نوجوانان شهرستان کاشان به مواد مخدر و راهکارهای مقابله با آن