منابع مقاله درمورد استان هرمزگان، نرم افزار، اطلاعات مربوط

پستی و بلندی
4.2
خاک عمیق تا خیلی عمیق با بافت سنگین تا متوسط و شوری نسبتأ زیاد تا زیاد
پستی و بلندی- شوری و قلیائیت-محدودیت زهکشی در بعضی از قسمت‌ها-خطرات سیل‌گیری
6.1
خاک خیلی عمیق و با بافت متوسط تا سنگین و با شوری زیاد تا خیلی زیاد
سطح آب زیرزمینی بالا و محدودیت زهکشی-خطر آب‌گرفتگی-شوری و قلیائیت-شن‌های ساحلی
7.1
خاک خیلی عمیق با بافت متوسط تا سنگین و شوری کم تا نسبتأ زیاد
شوری و قلیائیت-خطر سیل‌گیری-فرسایش آبی و بادی-محدودیت زهکشی
7.2
خاک خیلی عمیق و با بافت متوسط تا سنگین و شوری و قلیائیت زیاد تا خیلی زیاد
شوری و قلیائیت-خطر سیل‌گیری-فرسایش آبی و بادی-محدودیت زهکشی
8.5
خاک نیمه عمیق تا عمیق سنگریزه دار با بافت متوسط
پستی و بلندی-خطر سیل‌گیری- فرسایش آبی-کمی عمق خاک و سنگریزه زیاد
c.3
بدون خاک و یا خاک خیلی کم عمق تا نیمه عمیق و اغلب سنگریزه‌دار
فرسایش زیاد- فقدان خاک با کمی عمق-شیب و پستی و بلندی
c.5
بدون خاک و یا با خاک کم عمق (تپه‌ها) و یا با خاک عمیق (دشت‌ها)
شوری و قلیائیت-فرسایش آبی و بادی- فقدان و یا کمی عمق خاک در تپه‌ها
x.1
بدون خاک و اغلب شامل سنگ و سنگریزه
سیل‌گیری- فقدان خاک
x.2
بدون خاک
حرکت شن‌های روان
منبع: اداره تحقیقات جهاد کشاورزی استان هرمزگان (1386).
شکل ‏3-2: تصویر نقشه خاکشناسی منطقه
3‌. 2‌ .4‌. زمین‌شناسی
وضعیت زمین‌شناسی منطقه مورد مطالعه از نظر مورفولوژی بسیار ساده بوده و ساختمان پیچیده‌ای ندارد و تنها شامل یک تراس آبرفتی می‌باشد که قسمتی از آن فرسایش یافته، این منطقه از نظر سنی جوان بوده از سازندهای متعلق به دوره کواترنر (دوران چهارم زمین‌شناسی) پوشیده شده است (صادقی،1384).
3‌. 2‌ .5‌. پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه
در کناره ساحلی شهرستان سیریک، جنگل‌های مانگرو با وسعت 773 هکتار وجود دارد (دانه‌کار،1384). هم‌چنین در اراضی بالادست پوشش گیاهی از نوع مرتع کم تراکم وجود داشته و در برخی نقاط نیز پوشش جنگلی تنک شامل درختان کرت (Acacia nilotica) و کهور پاکستانی (Prosopis juliflora) موجود می‌باشد (اداره کل منابع طبیعی هرمزگان، 1384). در نقشه شماره 3-3 مشخصات پوشش گیاهی شهرستان سیریک ارائه شده است (در جدول شماره 3-2 راهنمای کدهای پوشش گیاهی موجود در نقشه ارائه شده است).
جدول ‏3-2: راهنمای کدهای نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه سیریک
نام عرصه
کد حروفی
اراضی بدون پوشش و بیرون‌زدگی سنگی
BL
جنگل تنک
F3
زراعت آبی و باغات
IF
جنگل‌های مانگرو
MAN
جنگل‌های دست کاشت
PF
مراتع کم‌تراکم
R3
بستر رودخانه
RB
بیشه‌زار و درختچه‌زار
SH
اراضی شور و نمک‌زار
SL
پهنه‌های ماسه‌ای
SS
مناطق مسکونی و تأسیسات
URB
منبع: اداره منابع طبیعی هرمزگان (1384).
شکل ‏3-3: نقشه کاربری اراضی و پوشش گیاهی منطقه
این فصل به بررسی روش تحقیق اختصاص یافته است. در واقع کلیه اقداماتی که از شروع تحقیق تا ارزیابی و ارائه نتایج به انجام رسیده مرور خواهد شد.
3‌. 3‌. روش انجام کار
توسعه یک سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری چند معیاره مکانی در مکان‌یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک جنگل‌های مانگرو، فرایندی است که به علت گسترده بودن مفاهیم مورد استفاده و مؤثر در آن، طیف وسیعی از دادهای مکانی، نرم افزارها، روش‌های مطالعه، جمع‌آوری داده و روش‌های خاص وزن‌دهی، ترکیب و تلفیق داده‌های مکانی را دربرمی‌گیرد. در ذیل ضمن ارائه الگوریتم اجرایی، مراحل مختلف توسعه یک سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری چند معیاره مکانی در مکان‌یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک جنگل‌های مانگرو تشریح خواهد شد(شکل3-4).
شکل ‏3-4: دیاگرام مربوط به مراحل انجام کار
3‌. 3‌ .1‌. شناخت مسئله
در فصل یک به طور کامل اهداف این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و در فصل دوم جنگل‌های مانگرو و پارامترهای لازم در مکان‌یابی آنها تشریح شد. بنابراین در این قسمت بر اساس این دو فصل و با عنایت به شناخت کامل مسئله اقدام به جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز نموده و سپس بر اساس الگوریتم اجرایی (شکل 3-4) این تحقیق انجام می‌شود.
3‌. 3‌ .2‌. ابزار مورد استفاده
به منظور آماده‌سازی لایه‌های اطلاعاتی و انجام اقدامات بعدی از نرم‌افزارهای زیر استفاده شده است:
* ArcGis10.2 برای انجام تحلیل‌های مکانی، تشکیل پایگاه داده، تغییر فرمت داده‌ها از DWG به Shp و تشکیل بانک داده
* Google Earth برای تشکیل لایه‌های مورد نیاز با استفاده از کشیدن پلی‌گون
* Expert choice به منظور انجام عملیات تحلیل چند معیاره و AHP
3‌. 3‌ .3‌. جمع آوری داده
* گستره وسیعی از داده‌ها برای نیل به اهداف، جمع‌آوری شده‌اند که به عنوان نمونه عبارتند از :
* تهیه نقشه‌های 25000/1 توپوگرافی سازمان نقشه‌برداری به عنوان داده پایه برای تعیین مرز منطقه،
* تهیه مدل ارتفاع رقومی،
* تهیه نقشه شیب،
* تهیه داده‌های مربوط لایه عمق آب از مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی هرمزگان،
* تهیه اطلاعات مربوط به ژئومورفولوژی از اطلاعات اداره کل سواحل و بنادر تهران و نقشه‌های موجود در اداره کل منابع طبیعی هرمزگان،
* تهیه اطلاعات مربوط به کاربری ساحل از نقشه‌های موجود در اداره منابع طبیعی استان هرمزگان،
* تهیه داده‌های مربوط به بافت خاک از اطلاعات اداره کل سواحل و بنادر تهران و بازدید منطقه و برداشت نمونه.
3‌. 3‌ .4‌. آماده‌سازی داده‌ها
اطلاعات جمع‌آوری شده به شرح زیر آماده‌سازی شدند:
نقشه‌های 25000/1 توپوگرافی: این نقشه‌ها که در فرمت DGN هستند که ابتدا توسط نرم افزار Microstation8 تبدیل به فرمت DWG شدند و سپس به منظور استفاده در محیط GIS توسط نرم افزار Arc Gis10.2 تبدیل به فرمت Shapefile شدند. زمین مرجع کردن نقشه‌ها و تصاویر ماهواره‌ای بر اساس نقشه‌های 25000/1 با دقت 0.5 پیکسل. سیستم مختصاتی که به عنوان مرجع برای این تحقیق در نظر گرفته شده سیستم مختصات UTM با سطح مبنای WGS84 زون 40 شمالی بوده است. آماده‌سازی تمام نقشه‌ها و تصاویر بر اساس این سیستم مختصات صورت پذیرفته است.ویرایش و تصحیح نقشه‌های 25000/1 توپوگرافی، راه‌ها به منظور گویاسازی عوارض و ورود به محیط .GIS
3‌. 3‌ .5‌. تشکیل پایگاه داده
مؤلفه‌های مربوط به مدیریت و ذخیره‌سازی داده‌ها در GIS شامل توابع مورد نیاز در ذخیره و بازیافت داده‌ها در پایگاه داده می‌باشد. پایگاه داده را می‌توان به منزله مجموعه‌ای از داده‌های غیرتکراری تلقی کرد که امکان بسط، بروزرسانی بازیابی و اشتراک در آن برای کاربران مختلف فراهم باشد. در این تحقیق پایگاه داده در محیط ArcCatalog ایجاد شده و سپس هر لایه اطلاعاتی پس از طی مراحل آماده سازی وارد این پایگاه داده گردیده است.
3‌. 3‌ .6‌. معیارهای مؤثر در مکان‌یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک جنگل‌های مانگرو
معیارها و عوامل تأثیرگذار در مکان‌یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک جنگل‌های مانگرو متعدد می‌باشند. معیارها و عواملی که در این تحقیق در نظر گرفته شده‌اند بر اساس مطالعات پژوهشگران مختلف و سوال از متخصصین اداره منابع طبیعی استان هرمزگان و شهرستان سیریک می‌باشد.
3‌. 3‌ .7‌. لایه‌های اطلاعاتی
عمده‌ترین قابلیت یک سامانه اطلاعات جغرافیایی انجام تجزیه و تحلیل‌های مختلف بر روی اطلاعات مکانی می‌باشد. تحلیل‌های مورد استفاده در این تحقیق وزن‌دهی و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی با روش‌های مختلف می‌باشد و نهایتاً این روش‌ها مقایسه شده و دقت ارزیابی هر کدام تعیین می‌شود. برای انجام دادن هرگونه تحلیلی در سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی لازم است اطلاعات به صورت لایه‌های اطلاعاتی به سیستم معرفی شوند؛ بنابراین ابتدا برای اجرای روش‌های ذکر شده، باید اطلاعات مورد نیاز از منابع گوناگون استخراج شوند و به صورت لایه‌های اطلاعاتی درآیند.
با توجه به در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی شاخص‌های مورد استفاده در این تحقیق عبارت‌اند از:
1-بافت خاک
2-شیب
3-خط جزر و مد
4-ارتفاع
5-خورهای ساحلی
6-کاربری ساحلی
7- ژئومورفولوژی
8-جهت جغرافیایی
9-پراکنش گونه‌های جنگلی مانگرو
10-عمق آب
11-پراکنش گل‌خورک
چگونگی تهیه‌ی لایه‌های مورد نیاز در این پژوهش مختصرأ توضیح داده می‌شود.
3‌. 4‌. ایجاد لایه های اطلاعاتی
3‌. 4‌ .1‌. لایه‌ی شیب زمین
شیب، میزان تغییر ارتفاع در جهت نزول شیب را اندازه‌گیری می‌کند، توابع شیب در سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی بر اساس ارتفاع نقاط در مدل رقومی زمین و فاصله آن‌ها از هم شیب را برای هر یک از سلول‌ها محاسبه می‌نمایند. محاسبه‌ی شیب می‌تواند بر حسب درجه یا درصد باشد. ارزش هر سلول در نقشه شیب معادل شیب توان آن خواهد بود. با استفاده از تابع طبقه‌بندی می‌توان از نقشه شیب، نقشه طبقات شیب تهیه نمود (مخدوم و درویش صفت، 1375). جهت تهیه نقشه شیب ابتدا نقشه های توپوگرافی 25000/1 سه بعدی مطابق با اندکس نقشه‌های توپوگرافی تهیه شدند و پس از آماده سازی از طریق جعبه ابزار Arc Gis و دستور Topo To Raster و اقدام به تهیه مدل رقومی ارتفاعی با اندازه پیکسل 10 متر(مطابق با کمترین فاصله افقی بین دو خط کنتور بر روی نقشه) شده و سپس از الحاقیSpatial Anlyst گزینه Surface نقشه شیب بر حسب درصد تهیه گردید و مطابق نقشه شیب(شکل شماره 3-5) حاصل مطابق با کلاس بندی شده است.
جدول ‏3-3: شیب و نحو? طبقه بندی مجدد به آن‌ها در مقیاس‌های مختلف
شیب
همپوشانی شاخص
بولین
مقیاس زبانی
فازی
2
1
ضعیف
1/0
2-0
2
1
خیلی خوب
9/0
شکل ‏3-5: نقشه شیب منطقه
3‌. 4‌ .2‌. لای? کاربری اراضی (ساحلی)
لایه کاربری ساحلی برای منطقه مورد مطالعه از نقشه‌های 25000/1 بدست آمد، سپس با استفاده از لایه تهیه شده کاربری اراضی اداره منابع طبیعی استان هرمزگان و همچنین با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به روز شد. بدین صورت که یکی از کاربردهای سنجش از دور شناسایی و تفکیک پدیده‌های زمینی و قرار دادن آن‌ها در گروه‌ها و یا طبقات مشخص می‌باشد. طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای را می‌توان به عنوان مهم‌ترین بخش تفسیر اطلاعات ماهواره‌ای به شمار آورد. با توجه به اینکه احیاء جنگل‌های مانگرو در کاربری‌های متفاوت هزینه‌های متفاوتی‌ ایجاد می‌کند و در تمام کاربری‌ها امکان احیاء وجود ندارد بنابراین هدف از طبقه‌بندی در این تحقیق تهی? نقش? کاربری زمین می‌باشد. نقشه کاربری زمین بیانگر چگونگی استفاده از یک قطعه زمین می‌باشد (همانند زمین‌های کشاورزی، مسکونی و نواحی جنگلی) داشتن اطلاعات صحیح از کاربری اراضی برای هر نوع فعالیت و برنامه‌ریزی در سطح کشور ضروری می‌باشد و سنجش از دور می‌تواند در این زمینه نقش اساسی ایفا کند. هنگام طبقه‌بندی هر یک از پیکسل‌های تصویر با نشانه‌های طبیعی و یا نمونه‌های جمع‌آوری شده در مراحل قبل مقایسه شده و هر گروه از پیکسل‌ها به یکی از طبقات نمونه‌گیری شده نسبت داده می‌شوند. نمونه‌های آموزشی به کمک نقشه‌های کاربری مقیاس 25000/1 و مشاهدات میدانی بدست آمدند. نتیج? نهایی یک تصویر تک باندی است که در طبقات مختلف از یکدیگر قابل تفکیک می‌باشند، خود عملیات طبقه‌بندی نیز با روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. روش مورد استفاده در اینجا روش حداکثر احتمال می‌باشد. این روش از سایر روش‌های طبقه‌بندی نتیج? بهتری می‌دهد. در این روش میزان کمّی واریانس و همبستگی ارزش‌های طیفی باندهای مختلف برای مناطق نمونه محاسبه می‌شود، به عبارت دیگر برای بررسی نحو? توزیع ارزش‌های طیفی و احتمال آماری،