عوامل اجتماعی در مجتمع زیستی
2-2-1-ارتباط
ماهیت جهان ممکنات برارتباط استواراست وبه لحاظ وجودارتباط است که رابطه علت ومعلولی به منصه ظهور می رسد. به عبارت دیگرمنشاء هرمعلولی ارتباطی است که باعلت یاعلل محیط اطراف خود دارد. ارتباط دربطن کلمه خود وجود دو طرف به عنوان فرستنده وگیرنده وآنچه راکه این دو رابه هم ربط می دهد، هفته دارد.به لحاظ آنکه هرفضایی تبلورنیازهای جسمی وروحی انسان بشمار می رود وبه زبان دیگر همواره پیوند نزدیکی بین بستررفتاروآن رفتارمعین وجود دارد. بررسی هانشان می دهد که این بستررفتارها هستند که امکان آنچه راکه درمحدوده هایشان قابل اجرا می باشد، بیان کرده وبه خود فرد منتقل می سازند. تنهادرصورتی این بسترهاتبدیل به فضاهای مطلوب می شوند که بنا برویژگیهای رفتاری جمع طراحی شده باشند.
تعریف ارتباط : عبارت است ازفرآیند انتقال پیام ازسوی فرستنده برای گیرنده مشروط براینکه برای گیرنده پیام،مشابهت معنی بامعنای موردنظرفرستنده پیام ایجاد شود. پس ارتباط یک فرآینداست که میان فرستنده وگیرنده توسط پیام وایجادمعنی ازطریق مسیرانتقال پیام صورت پذیرفته ، باعث بروزعکس العمل درگیرنده شده وگاه برفرستنده نیز تاثیرمی گذارد. ارتباط یک فرآیند است، یعنی رویدادها و روابط میان عناصر آن به صورتی پویا و بطورمداوم درحال تغییراست وآغاز وپایانی ندارد.
2-2-2-اهميت عرصه هاي عمومي در زندگي جمعي
فضای عمومی را بستر مشترکی که مردم فعالیتهای کارکردی ومراسمی راکه پیوند دهنده اعضای جامعه است، درآن انجام می دهند، می دانند چه این فعالیتها روزمره ومعمولی وچه جشنواره ای ودوره ای باشند به عبارت دیگر فضای عمومی صحنه ای است که به روی آن نمایش زندگی اجتماعی، درمعرض دید عموم قرار می گیرد. فضایی است برای سیاست، مذهب، دادوستدو ورزش همچنین فضایی برای همزیستی مسالمت آمیز وبرخوردهای غیر شخصی. ویژگی اصلی فضای عمومی این است که،”زندگی جمعی، فرهنگ شهری ومباحث روزمره ما را بیان کرده ودر ضمن برآنها نیز تاثیر می گذارد. “[1]انسان با حضور در جمع و رابطه با ديگران، به هستي خود و انسانهاي ديگر و امور جزئي و كلي واقف مي‌شود. انسان به عنوان يك موجود اجتماعي نمي‌تواند بدون کمک اطلاعاتي ديگران خود را بيابد و به هويت خود دست يابد. فرد با حضور و رشد يافتن در جمع علاوه به آن كه داراي هويت فردي‌يعني نام، منزلت اجتماعي و روابط مشخص با ديگران مي‌گردد بلكه با گرفتن عناصر مشترکی كه فرهنگ خوانده مي‌شود هويت جعي مي‌يابد و با مجموعه اين مسايل داراي تاريخ مشترك مي‌شود. بنابراين ايجاد هويت فردي يك”فرآيند اجتماعي” است، انسان قابلیت آن رادارد كه «من» خودرا تبديل به جزئي از يك «ما» بكند به همين علت «ما» تبديل به يك ذهنيت در كنار «من» مشخص شده و «وجدان گروهي»را به وجود مي‌آورد. [2]در بسياري از ادبيات مرتبط با زيستگاه هاي انساني چون طراحي شهري و شهرسازي مفاهيمي چون محله، واحد همسايگي و زندگي جمعي به گونه‌اي نادرست بجاي يكديگر بكار رفته است. در حقيقت اين سه مفهوم داراي معاني متفاوت اما مرتبط با يكديگر هستند براي مثال مدل واحد همسايگي كلارنس پري و كلارنس اشتاين و مفاهيم حومه هاي مسكوني و باغ شهرهاي هاوراد مي توان دريافت كه مفهوم واحد همسايگي نزد طراحان هويت و معناي كاربردي و جغرافيايي از فضاهاي زيستي را منعكس مي‌كند. اما اغلب مفهوم زندگي جمعي همچنين به گروههاي خاصي از مردم كه با يكديگر فقط تعامل دارند نيز اطلاق مي‌شود. و اين مسئله را كه زندگي جمعي و اجتماعي مردم هيچ‌گاه نمي تواند بسادگي در يك محدوده جغرافيايي محدود شودرا هميشه همراه دارد.چه عواملی باعث رونق فضاهای جمعی می شود؟
هرچه اين فضاهاي شهري چشم نوازتر و از لحاظ بصري و کالبدی متنوع‌تر و با سليقه مردم هم آهنگ ساخته و پرداخته شوند علاقمندي وانس مردم به اين فضاها زيادتر مي‌شود و با آنها انس مي‌گيرند. فعاليت‌هاي روزانه در حاشيه آن رونق مي‌پذيرد و مراودات اجتماعي و آشنايي زيادي در بين مردم بوجود می آید. [3]حضور مردم دراین فضا ها نیز باعث افزایش برخوردهای رودررو درمیان آنها شده وباعث رونق این فضا ها میگردد. در گذشته فضاهاي شهري محل ملاقات و گفتگوي شهروندان بوده، افراد دراين مکان گرد هم مي‌آمدند و بر مبناي سنت‌هاي كهن جشن‌ها، اعياد، مراسم مذهبي و … با يكديگر ارتباط برقرار كرده، معاشرت مي‌نمودند. محيط‌هاي شهري جايي بود كه در آن انسان به ارضاي نيازهاي اجتماعي خود مي‌پرداخت و خانواده و مسكن مكان ارضاي نيازهاي طبيعي محسوب مي شد به عبارت ديگر محيط‌هاي شهري حوزه فرهنگي و خانواده حوزه طبيعي بود. [4]عبورو مکث، استراحت و گذران اوقات فراغت، حضور درميان ديگران و مشاركت فعال و غير فعال، در زندگي عمومي شهر نيازهاي متفاوتي است كه در فضاهاي عمومي برآورده مي‌شود. فضا تنها ظرف معاشرت ها و مناسبات اجتماعي، یعنی ساختار ثابتي كه محتوايي در آن جاري مي‌شود، نيست فضا صرفاً مخلوق مناسبات اجتماعي هم نيست، بلكه اين رابطه‌اي يك سويه و غير تعاملي است و آآفضاهايي كه خلق مي‌شوند به نوبه خود در تغيير مناسبات اجتماعي مؤثرند. شناخت اين رابطه دو سويه است كه در مباحث جامعه شناختي شهر اهميت تازه‌اي به موضوع فضا داده است. [5]با این اعتبارفضای عمومی برای تجدید حیات مدنی، اهمیتی ویژه می یابد. ایجاد عرصه های عمومی زمینه لازم را برای مشارکت مردم در مسائل جامعه ی خودشان را فراهم می آورد. به این ترتیب عرصه عمومی بستری می گردد که روابط اجتماعی در آن به سهولت برقرار شده و نظارت اجتماعی تحقق می یابد. در چنین فضایی تعاملات اجتماعی افزایش یافته و محله مکانی برای گفت وشنود اجتماعی وتبلور رفتارها وهنجارها ی فرهنگی می شود چون که بسیاری از فعالیتهای اجتماعی هم اکنون در انتظار فضایی امن برای وقوع هستند و به محض شکل گیری این فضا،اینگونه فعالیتها و نیازها ی فضایی و کالبدی آنها مهر و نشان خو را بر فضا خواهند زد، با توجه به فرهنگ خاص هر جامعه‌اي، گستردگي فضايي و ادراكي كه از شهر براي ساكنين ايجاد مي‌شود از مهمترين اثرات ارتباطات نوين است كه شناخت ديگري را از شهر پديد مي‌آورد و با آن عرصه‌هايي خصوصي و عمومي تعريفي تازه مي‌يابند. كيفيت زندگي شهري در مقياس‌هاي مختلف آن قابل بررسي است بسط توزيع اطلاعات نيز در لايه‌هاي مختلف جامعه موجب مشاركت بيشتر مردم در امور و تصميم گيري‌هاي مربوط به خود آنها مي‌شد. با وجود وسايل ارتباط جمعي پيشرفته حتي در اين زمانه نيز نياز به ارتباطات رودرو در راستاي زندگي جمعي در جامعه وجود دارد. چنانچه گاتمن (gottmann) اين عقيده را مطرح مي نمايد كه حتي با وضعيت بهبود يافته در تكنولوژي اطلاعاتي نمي‌توان چنين نتیجه گرفت كه شهرهاي متراكم ديگر جوابگوي نيازهاي روز نيستند و سكونتگاه‌ها در سراسر كشور توزيع خواهد شد. حتي هنوز هم مكان‌هاي اصلي و عمدة شهري با حضور شبكه ارتباطات اجتماعي فعاليت‌هاي اقتصادي و دسترسي به نيروي كار و خدمات بازیر ساخت و مزاياي برخورد اجتماعاتي مردم رونق دارد. [6]
[1] رفیعیان،مجتبی،(1384)،مهسا،سیفیانی،”فضاهای عمومی شهری بازنگری و ارزیابی کیفی”،نشریه هنرهای زیبا،شماره 23،صفحه 41-36
[2] پاکزاد،جهانشاه،(1375)،”هویت و این همانی با فضا”،نشریه علمی پژوهشی صفه، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی،شماره22-21
[3] هاشم نژاد، هاشم،(1382)،”توجه به نیازهای انسانی در طراحی فضای شهری،”،فصلنامه معماری شهرسازی،شماره75-74
[4] پوردیهیمی،شهرام،(1382)،”فضاهای باز در مجموعه های مسکونی”،نشریه علمی پژوهشی صفه،دانشکده معماری شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی،شماره 36،صفحه 30
[5] خاتم،اعظم،(1385)،”حوزه همگانی و فضاهای عمومی در ایران”،فصلنامه معماری شهرساز یا اندیشه ایرانشهر،شماره 2
[6] صبری،رضا سیروس،(1378)،”تاثیر ارتباطات در کیفیت زندگی شهری”،نشریه علمی پژوهشی صفه،دانشکده معماری شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 30،صفحه 25-15
لينک جزييات بيشتر و دانلود اين پايان نامه:
بررسی قابلیت های مجتمع زیستی
