ابعاد عزت‌نفس

تا چندی پیش، محققین و نظریه‌پردازان، عزت‌نفس را قضاوت کلی فرد در مورد خود می‌دانستند اما در سال‌های اخیر مشخص‌شده است که کودکان و بزرگ‌سالان، خودشان را از زوایا و جنبه‌های مختلف مورد ارزیابی و قضاوت قرار می‌دهند که در این رابطه می‌توان جنبه‌های اجتماعی، بدنی، تحصیلی، خانوادگی و کلی را نام برد
برای روشن شدن مطلب، در مورد هرکدام از موارد فوق توضیحاتی مختصر ارائه خواهد شد:

 

 

1. 1. 1. 1                عزت‌نفس اجتماعی

شامل عقاید کودک در مورد خودش به‌عنوان یک دوست برای دیگران است. آیا کودکان دیگر او را دوست دارند؟ آیا عقاید و افکار او برای آن‌ها ارزشمند است؟ آیا او را در فعالیت‌هایشان شرکت می‌دهند؟ آیا از ارتباط و تعامل باهم سالان خود احساس رضایت می‌کند؟ به‌طورکلی کودکی که نیاز اجتماعی‌اش برآورده شود، صرف‌نظر از این‌که چه تعداد از آن‌ها با آداب و اصول موردقبول ملی مطابقت دارد، احساس خوبی در این زمینه خواهد داشت؟ (اکبری، ۱۳۸۰)

1. 1. 1. 2                عزت‌نفس بدنی

عزت‌نفس بدنی به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به توانایی بدنی خود اطلاق می‌شود که از طریق فعالیت‌ها و کنش‌های بدنی در فرد به وجود می‌آید؛ بنابراین اگر فرد از سلامت و توانایی بدنی خوبی برخوردار باشد، بر عزت‌نفس بدنی او تأثیر مثبت خواهد گذاشت و بالعکس نواقص جسمانی و عدم توانایی در انجام فعالیت‌ها و مهارت‌ها، تأثیر منفی بر عزت‌نفس بدنی فرد خواهد داشت (اسلامی نسب، ۱۳۷۳)

1. 1. 1. 3                عزت‌نفس تحصیلی

عزت‌نفس تحصیلی به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به ارزشمندی تحصیلی خود مربوط می‌شود. اگر واکنش اطرافیان در مورد وضعیت تحصیلی فرد مطلوب باشد، در او احساس رضایت از خود ایجاد نموده و به قضاوت مثبت فرد درباره خودش کمک می‌کند.

1. 1. 1. 4                عزت‌نفس خانوادگی

ارزیابی و قضاوت فرد به‌عنوان عضوی از خانواده را عزت‌نفس خانوادگی می‌گویند که در اثر تعامل فرد با اعضاء خانواده در او به وجود می‌آید. نوع رابطه متقابل فرد با پدر، مادر، برادران و خواهران و سایر اعضاء خانواده و این‌که فرد تا چه اندازه توسط آن‌ها پذیرفته‌شده است، در چگونگی نگرش او نسبت به خود مؤثر است و عزت‌نفس خانوادگی او را تعیین می‌کند.

1. 1. 1. 5                عزت‌نفس کلی

عزت‌نفس کلی به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به کلیه ارزش‌های خود اطلاق می‌شود که این جنبه از عزت‌نفس، سایر جنبه‌های فوق را در خود دارد و درواقع به آن‌ها نوعی وحدت و یکپارچگی می‌بخشد. فردی که عزت‌نفس کلی مثبتی دارد، از کلیه جهات بدنی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی، خود را مطلوب و خوب می‌داند. او نگرش مثبت خود را از واکنش مثبت اعضاء خانواده، همسالان، معلمین و توانایی‌های بدنی خود کسب نموده است. چنین فردی، بهتر می‌تواند با مشکل خود مقابله کند (اسلامی نسب، ۱۳۷۳)

خودپنداره به‌صورت مجموعه باورهایی که شخص درباره خود دارد، تعریف می‌شود. به عبارتی هر فردی، باورهای خود درباره خودش را، خودش فراهم می‌آورد که اصطلاحاً خودپنداره نامیده می‌شود. در شکل‌گیری خودپنداره منابع زیادی وارد عمل می‌شود: واکنش‌های دیگران، مشاهده رفتارهای خود، مقایسه خود با اشخاصی که به او شباهت دارند و در همان محیط زندگی می‌کنند. درحالی‌که عزت‌نفس عبارت از ارزیابی شخص از ویژگی‌های خاص خود است. بنابراین، خیلی ساده می‌توان گفت که عزت‌نفس یعنی احساسی که فرد نسبت به خود دارد (گنجی، 1381).

 

]]>